FREZE TEZGAHI ÇEŞİTLERİ

FREZE TEZGAHI ÇEŞİTLERİ

Freze tezgahları tezgah milinin konumuna göre ve yaptıkları işlere göre gruplandırılırlar. Buna göre başlıca freze tezgahı çeşitleri şunlardır;

- Yatay Freze Tezgahları

- Düşey Freze Tezgahları

- Üniversal Freze Tezgahları

- Sütunlu Freze Tezgahları

- Kopya Freze Tezgahları

- Dişli Tezgahları (Azdırma, Fellow vb.)

1- YATAY FREZE TEZGAHLARI

Freze çakısının (kesicinin) bağlandığı tezgâh mili ekseni tezgâh tablasına paralel yani yataydır. Bu nedenle bu tür tezgahlara Yatay Freze Tezgahı denilmektedir. Tabla manuel veya otomatik olarak boyuna ve enine hareket eder. Tablanın konsol üzerinde hareket ettiği eksenler sabit olup herhangi bir açıya ayarlanamaz. Örneğin, vida eğim ve helis açılarına ayarlanamaz.

2 - DÜŞEY FREZE TEZGAHLARI

Bu tezgâhlarda freze çakısının bağlandığı tezgah milinin ekseni tezgâh tablasına düşey . . .

Bu konunun devamı için lütfen yeşil butona tıklayınız   konumdadır. Freze çakısının dönme ekseni düşey durumda olduğu için iş parçalarının üst yüzeyleri işlenebildiği gibi başlık sağa ve sola da açılı olarak döndürülerek açılı işlamalarda yapmak mümkündür. Bu tezgâhlarda da tezgah tablası sağa ve sola açılı olarak döndürülemez. Tabla hareketleri manuel ya da otomatik olarak yapılabilir. Konsol kısımları tamamen yatay freze tezgâhınınkinin aynısıdır. Ancak düşey freze tezgâhlarında daha çok alın frezeleri ile yapılacak frezeleme işlemleri yapılır.

 

3 - ÜNİVERSAL FREZE TEZGAHLARI

Üniversal kelimesi çok amaçlı, çok çeşitli anlamına gelir. Üniversal freze tezgâhları, adından da anlaşılacağı gibi çok çeşitli frezeleme işlemlerini yapabilen tezgah anlamına gelmektedir.   Kısacası bu tür freze tezgahını düşey ve yatay freze tezgâhlarının birleşimi olarak da düşünülebilir. Tezgâh tablası tezgah miline göre 45° ye kadar sağa ve sola döndürülebilmektedir. Böylece iş parçalarının üzerindeki helisel yani açılı işlemleri de yapmak mümkündür. Ayrıca divizör, punta, dik ve üniversal başlıklar, eksantrik başlık gibi  yardımcı aparatlarla tezgâh donatıldığında bütün düzlem yüzeyler, çeşitli kanallar, delikler ve delik içindeki işlem gerektiren kısımlar, eğik yüzeylerle, yatay ve düşey frezenin işlemlerinin tamamını veya bir kısmını frezelemek mümkündür.

 

4 - SÜTUNLU FREZE TEZGAHLARI

Bu tür freze tezgahları büyük ve ağır iş parçalarının işlenmesinde kullanılır. Tek ve Çift sütunlu türleri vardır. Tek sütunlu tiplerinde tablanın bir tarafının açık olması büyük parçaların taşınarak kolayca bağlanmasını kolaylaştırır. Bu tezgâhların tablasına bağlanan iş parçaları, tabla ile birlikte hareket eder. Freze çakısı ise tablanın yan tarafındaki sabit sütun üzerindeki konsolda bulunur. Kesicinin bağlandığı kısımlara "Başlık" denir. Başlık konsol üzerinde ileri geri manel ile veya otomatik olarak hareket eder. İşleme göre bir veya birden fazla kesici kullanılabilinir.

 

Çift sütunlu freze tezgâhları, tek sütunlu olanlara çok benzer. Tablanın diğer tarafına ikinci sütun ilave edilerek kesicilerin bağlandığı başlıklar hem çoğaltılmış hem de aynı anda iş parçasının iki yüzeyinde frezeleme yapılabilmektedir. Ayrıca daha sağlıklı talaş kaldırma sağlanmış olur. Bu model tezgahlarda yine iş parçası tablaya bağlanarak tabla ile birlikte hareket eder. İşlenecek parça boyutları ise tezgâh sütunları arasındaki mesafeyle sınırlıdır. Her iki tür tezgâhta da işleme planya tezgâhlarındakine benzediği için bu tür tezgahlara "Planya Tipli Freze Tezgahlarıé da denilmektedir.

 

5 - KOPYA FREZE TEZGAHLARI

Kopya freze tezgâhlarının diğer freze tezgâhlarından farkı, talaş kaldırma işlemini mastar adı örnek parçaya (şablona) göre yapmasıdır. Aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi bu tür tezgahların iki adet tablası vardır. Tablalardan birine işlenecek olan iş parçası, diğerine ise örnek parça modeli bağlanır. Örnek modelin bağlandığı tabla üzerinde özel izleyici bir uç bulunur. Bu uç model üzerinde serbestçe hareket eder. Kesici takımda işlenecek parça üzerindeki hareketlerini bu uçla senkronize şekilde yapar. Böylece izleyici ucun yaptığı tüm hareketler olduğu gibi kesic takıma aktarılır. İşlem sonunda model parçanın aynısı diğer tabladaki iş parçası üzerinden talaş kaldırılarak elde edilmiş olur.

 

 

6 - YATAY DELİK FREZE TEZGAHLARI (BOHRWERK)

Özellikle büyük boyutlu ve ağır iş parçalarının işlenmesinde kullanılan tezgah türüdür. Tezgah tablası yatay düzlemde enine boyuna hareketli olmasının yanında, aynı zamanda kendi ekseni etrafında dereceli olarak döndürülebilmektedir. Böylece bağlanmış olan iş parçasının döndürülmesi suretiyle dört yüzeyi de tek bağlamada işlenebilmektedir.  Böylece sütunlu tip freze tezgahlarında işlenemeyen iş parçalarının işlenebilmesi de mümkün olmuştur.

 

 

7 - DİŞLİ TEZGAHLARI

Kullanılan kesici takımların çok ağızlı olması ve işleme teknikleri dikkate alındığında dişli açma tezgahları da freze tezgah çeşitleri araında kabul edilir. Normalde basit ve hassas olmayan dişliler üniversal freze tezgahlarında açılır. Ancak daha hassas, seri olan dişliler dişli açma tezgahlarında açılır.

 

Endüstride kullanılan dişli çarkların diş profilleri çoğunlukla "evolvent eğrisi" profillidir. Evolvent, pratikte kesici ile çevresine diş açılacak iş parçasının birlikte, uygun oranlarda hareketi ile gerçekleşir. Ancak açılan dişlerin profil şekli kesicinin şekline bağlıdır. Dolayısı ile üniversal freze tezgâhlarında açılan dişli çarklar, gerçek dişli çarklara benzeyebilir. Dişlilerin gerçeğine uygun olarak açılmasında değişik tipte tezgâhlar kullanılır.

Endüstride değişik türde dişli açma tezgahları kullanılır. Azdırma dişli tezgahları, fellow dişli tezgahları, ayna mahruti dişli tezgahları vb.başlıca dişli açma tezgahları çeşitleridir.

Azdırma dişli tezgahları, yuvarlanma yöntemi ile dişli çark açan özel tezgahlardır. Bu tezgahlar sayesinde, dişli çarklarda istenilen düzgünlük ve kalite sağlanmış olur. Azdırma tezgahı adını azdırma frezesi denilen kesici takımından almıştır.

Azdırma frezeleri, sağ ve sol yönlü olarak yapılan özel kesicilerdir. Görünümleri vida biçimindedir ancak azdırma tezgahında her modülden tek çakı olarak bulunur ve bir tezgah tüm modülleri açamaz. Tezgahın kapasitesine göre modülleri de sınırlı olur. Örneğin; 0.5, 0.75, 1, 1.25, 1.5, 1.75, 2 gibi. Azdırma takımlarında dişlerin sırtı tornalanmış ve taşlanmış yüzeyleri vardır. Büyük takımlarda talaş oyuklarına helis verilerek dişlerin sürekli bir şekilde kavranmaları ve işlenen yüzeylerden kesintisiz olarak ayrılmaları sağlanır. Bu şekilde titreşimler de önlenmiş olur. Azdırma tezgahında işlenecek parçaya göre çeşitli tipte çakılar kullanılabilir. En yaygın olan çakı ise hava çeliğinden yapılan çakılardır. Ayrıca, titanyum alaşımlı zincir dişli çakılar ise daha sağlam oldukları için işleme kapasitesini yaklaşık olarak üç kat artırabilirler.

 

Fellow dişli açma tezgahlarına "Dişli Çark Planyası" da denir. Azdırma tezgahlarında dişlinin tam olarak açılabilmesi için çakının dişli taslağından tam olarak çıkması gerekir. Bu durum özellikle faturalı parçalara dişli açarken mümkün olmayabilir. Faturalı dişli taslaklarının açılması için fellow dişli tezgahları kullanılır.

 

Ayna mahruti dişli tezgahları, diğer bir adıyla spiral konik dişlilerin açılmasında kullanılırlar. Bu dişlilerin çalışma prensibi konik dişlilere benzer. Ancak konik dişlilerden farklı olarak aynı anda birden çok diş aynı anda temas halindedir. Bu nedenle konik dişliye göre daha fazla mukavemet ve daha az sesli çalışırlar. Ayna mahrutiler sağ veya sol olarak imal edilirler. İmalatları konik dişlilere göre daha zordur.

 

CNC" Freze Tezgâhları (Computer Numerically Control) CNC, İngilizce Computer Numerically Control, kelimelerinin kısaltmasıdır ve "bilgisayarlı sayısal kontrol" anlamına gelir. CNC makineler, bilgisayar aracılığı ile programlanarak "otomatik" olarak işleme yapan makinelerdir. CNC makineler ile kesme, delme, tel erozyon, ağaç işleme, torna, freze, lazerle kesim, ahşap oyma, gibi işlemler bilgisayar destekli olarak yapılabilmektedir. Nümerik kontrollü CNC freze tezgâhları operasyon yeteneklerinin çeşitliliği bakımından en çok işlem kabiliyetine sahip olan tezgâhlardır. Freze tezgâhlar en az 3 olmak üzere 4-5 ve daha fazla eksende işlem yapabilme özelliklerine sahiptir.

8 - CNC FREZE TEZGAHLARI

Bu tür tezgahlara genellikle CNC işleme merkezleri adı verilmektedir. Bunun nedeni bu tür tezgahlarda frezeleme işleminin dışındaki delik delme, delik büyütme, kılavuz çekme ve hatta tornalama benzeri işlemlerin yapılabilmesidir. Tezgaha entegre edilmiş olan bir bilgisayar yardımıyla programlama ve parça imalatı gerçekleştirilmektedir. (Bakınız CNC İşleme Merkezleri)

 

Bu web sayfasındaki yazılı ve görsel bütün bilgilerin yayın hakları Hamit ARSLAN' a aittir. Hamit ARSLAN' ın yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz, kopya edilemez, elektronik, mekanik, dijital, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılamaz ve yayınlanamaz.