FREZE TEZGAHI HESAPLAMALARI
FREZE TEZGÂHLARINDA HESAPLAMALAR
Freze tezgahlarında devir ve ilerleme hızı hesaplamalarının sağlıklı ve doğru olarak yapılabilmesi için öncelikle bazı terim ve tanımlamaların çok iyi bilinmesi gerekir. Bunlar;
- Kesme Hızı,
- Devir Sayısı,
- İlerleme
Konunun devamı için lütfen yeşil butona tıklayınız. 
Bu üç parametre talaşlı imalatta ideal kesme koşullarının sağlanması için son derece önemlidir. Bunun nedeni, ideal kesme koşulları sağlanmadığında elde edilen yüzey kalitesi, işleme zamanı, kesici takımın ömrü ve takım tezgâhının sağlıklı çalışması olumsuz olarak etkilenmektedir. Bu nedenle ideal kesme parametrelerinin gerektiği şekilde ve doğru olarak belirlenmesi gerekir.
1- KESME HIZI ve DEVİR SAYISI
Freze çakısı üzerindeki herhangi bir kesici ucun bir dakikada metre cinsinden aldığı yola kesme hızı denir. Birimim/dakika dır. Kesme hızı değeri kesici takım imalatçısı firmaların kataloglarından aşağıdaki kriterlere göre seçilir. Kesme hızı sert maden uçlarda HSS kesicilerin yaklaşık olarak 5 katı daha yüksektir.
2- KESME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
- İşlenecek olan malzemenin cinsi,
- Kesici takımın malzemesinin cinsi,
- Freze tezgâhının gücü,
- Devir sayısı,
- İşlemenin cinsi (Kaba, orta, finiş)
- Kesicinin çapı,
- Kullanılacak olan kesme sıvısı
V - Kesme hızı (m/dakika)
N - Devir sayısı (Devir/Dakika)
π - 3.14
D - Freze çakısının çapı (mm)
Kesme hızı bize tezgah milinin döndürüleceği devir sayısının hesaplanması için gereklidir. Yukarıda da görüldüğü gibi kesme hızı formülünden yola çıkılarak devir sayısı (N) formülünü elde edilmiştir.
Örnek - 1
Bir freze tezgâhında kullanılacak olan HSS freze çakısının çapı 32 mm, işlenecek malzemenin cinsi çelik olduğuna göre tezgaha verilecek devir sayısını hesaplayınız?
Verilenler İstenenler Çözüm
D = 32 mm N = ? N = Vx1000/πxD
V = 42 m/dakika (HSS) N = 42x1000/3.14x32
N = 42000/100.48
N = 418 devir/dakika
Örnek - 2
Aynı iş parçamızı işlemekte kullanılacak olan freze çakısının sert maden olduğunda tezgaha verilecek devir sayısını hesaplayalım.
Verilenler İstenenler Çözüm
D = 32 mm N = ? N = Vx1000/πxD
V = 240 m/dakika (Sert maden) N = 240x1000/3.14x32
N = 240000/100.48
N = 2388 devir/dakika
Örneklerde görüldüğü gibi kesici takımın kalitesi yani kesme hızı arttıkça devir sayısı da orantılı olarak artmaktadır.
3 - İLERLEME
İlerleme, iş parçasının kesme esnasında bir dakikada mm cinsinden aldığı yola denir.
4- İLERLEMEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
- İşlenen malzemenin cinsi,
- Talaş derinliği,
- Tezgahın devir sayısı,
- Kullanılan kesici takımın cinsi,
- Frezeleme işleminin cinsi (Silindirik, alın vb.)
- Elde edilecek yüzey kalitesi.
Freze tezgahlarında kullanılan kesici takımlar çok uçlu takımlardır. Freze takımlarında ilerleme değerleri takım başına değil de uç başına verilir. Bu değerler kesici takım imalatçılarının kataloglarından seçilir. Bunun nedeni uç sayısı az olan kesicilerin ilerleme değerleri az, uç sayıları çok olan kesicilerin ilerleme değerleri ise daha yüksek olur.
F - İlerleme (mm/dakika)
Fz - Uç başına ilerleme (mm/uç)
Fn - Kesici uç sayısı
Örnek - 3
Yukarıdaki örneklerimizde (Örnek - 1 ve Örnek - 2) kesicimizin uç sayısı4 ve herbir uç için önreilen ilerleme miktarı 0.15 mm/uç olduğuna göre kesici takıma verilmesi gereken dakikadaki ilerleme miktarlarını bulunuz?
Önce bir devirdeki ilerlemeyi buluruz. Bulduğumuz bu ilerlemeyi daha sonra devir sayısı ile çarparak dakikadaki ilerlemeyi buluruz.
Verilenler İstenenler Çözüm
N = 418 devir/dakika F = ? mm/devir F = FzxFn
Fz = 0.15 mm/devir Fd = ? mm/dak. F = 0.15x4
Fn = 4 F=0.6 mm devir
Fd = FxN
Fd = 418x0.6
Fd = 250 mm/dak.
Örnek - 4
Verilenler İstenenler Çözüm
N = 2388 devir/dakika F = ? mm/devir F = FzxFn
Fz = 0.15 mm/devir Fd = ? mm/dak. F = 0.15x4
Fn = 4 F=0.6 mm devir
Fd = FxN
Fd = 2388x0.6
Fd = 1432 mm/dak.
5 - ZAMAN HESABI
Freze tezgahlarında işleme zamanı toplam uzunluğun ilerleme hızına bölünmesiyle bulunur. Burada unutulmaması gereken toplam frezleme uzunluğu hesaplanırken kesici takımın iş parçasına giriş ve çıkıştaki miktarları mutlaka eklenmelidir. Bu miktarlar en az kesici takım çapının yarısı kadardır.
T - İşleme zamanı (dakika)
Lt - İşleme uzunluğu (mm)
L1 - Kesici takım giriş mesafesi (yarıçap kadar mm)
L2 - Kesici takım çıkış mesafesi (yarıçap kadar mm)
Fd - İlerleme miktarı (mm/dakika)
Örnek - 5
Yukarıdaki 3 nolu örneğimizde toplam frezeleme uzunluğu 350 mm olsun. Buna göre işleme zamanını hesaplayalım?
Verilenler İstenenler Çözüm
D = 32 mm T = ? dakika T = (Lt+ L1+ L2)/ Fd
Fd = 250 mm/dak. T = (350+16+16)/250
Lt = 350 mm T = 382/250
L1 = 16 mm T = 1.5 dakika
L2 = 16 mm
Örnek - 6
Aynı hesaplamayı bu sefer 4 nolu örneğimize göre yapalım. Toplam frezeleme uzunluğu yine 350 mm olsun.
Verilenler İstenenler Çözüm
D = 32 mm T = ? dakika T = (Lt+ L1+ L2)/ Fd
Fd = 1432 mm/dak. T = (350+16+16)/1432
Lt = 350 mm T = 382/1432
L1 = 16 mm T = 0.25 dakika
L2 = 16 mm
Bu web sayfasındaki yazılı ve görsel bütün bilgilerin yayın hakları Hamit ARSLAN' a aittir. Hamit ARSLAN' ın yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz, kopya edilemez, elektronik, mekanik, dijital, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılamaz ve yayınlanamaz.
