Karadeniz' de Değil Adana' da

Adana dışında yaşayan insanlara bu şehri nasıl tanıdıklarını sorduğunuzda alacağınız yanıtlar gayet net ve de bellidir. Türkiye' nin dördüncü büyük şehri, kebabı, Türkiye' nin pamuk ve narenciye ambarı ve damak zevkine düşkün insanların yaşadığı bir kent. Bir diğer tanınmış yönü ise modern kentleşme alanında örnek gösterilebilecek, belediyecilik ve şehir planlamacılığıdır.  Bu alanda  bırakın yurtiçini yurtdışında da tanınmışlığı bulunmaktadır. Bunları okurken içinizden " bu arkadaş herhalde ya Adana' da hiç yaşamamış ya da hayalindeki Adana' yı tasvir ediyor dediğinizi duyar gibiyim".  Aslında bu konuda sizlere yerden göğe kadar hak vermiyor değilim.

Adana'daki şehircilik anlayışına beton blok yığınları demek daha doğrudur. Ancak bir kente şehir denildiğinde 20 kata varan soğuk yüzlü beton yığınları akla gelmemelidir. Şehir kavramı  konuttan ulaşıma, trafikten kültürel etkinliklere varıncaya kadar insanlar için her türlü kolaylıkları içermelidir. Bana göre Adana' nın sorunu şehirleşme değil plansız ve programsız şehirleşmedir. Daha düne kadar dünyada türünün tek örneği olan Celal Bayar Kavşağı, üzerinde trafik ışıkları olan ve trafik polislerinin trafiği sevk ve organize ettiği bir kavşaktı. Makyajlanarak trafik ışık ve polislerinin denetiminden henüz kurtarıldı. Sorun tamamen çözüldü mü derseniz, bana göre şimdilik sadece ertelendi.

Ne yazık ki Adana' da şehirleşme sadece bina anlamında yapılmıştır. Bu bağlamda arsa sahipleri ve inşaat firmaları için çok iyi bir pazar oluşturulmuştur. Ancak bunun yanında bu binalarda yaşayacak insanların hareketleri (işlerine gidiş gelişleri, park, bahçe spor alanları gibi yaşam alanları, trafik vb.) hep göz ardı edilmiştir. Ben yaklaşık 23 yıldır bu kentte yaşıyorum sokak ve ev numaralarının kaç kez değiştiğini hatırlayamıyorum. 1987 yılında İngiltere' de iken bir başka şehirde yaşayan İngiliz arkadaşımın sadece kaldığım şehrin sokak ve ev numarasını bilerek kaldığım adresi  gece yarısı nasıl bulduğuna ne kadar şaşırdığımı bilmem söylememe gerek varmı? Beni nasıl bulduğunu  sorduğumda yanıtını elindeki haritayı göstererek gayet basit bir şekilde vermişti. Bizim bugün bile 3-5 ilimizin dışında pek çok şehrimizin maalesef haritası bulunmamaktadır. Olanlar da turistik bölgelere aittir.   

Ben bir şehir planlamacı değilim. Eleştirimi planlama üzerinden de yapmayacağım. Ancak bu şehirde yaşayan bir sakin olarak insanları ilgilendiren yanlışları dile getireceğim. Bu konu da fazla detaylara girmek istemiyorum ancak çok basit bir örnek vereceğim. Yüzüncü yıl civarında Dr. Sadık Ahmet Bulvarı ile Turgut Özal Bulvarının kesiştiği bir kavşak var. Tam Adana raylı sistem depo alanı önündedir (Bakınız resim). Bu kavşak, trafik ışık ve de işaretleri ile gayet güzel bir biçimde tanzim edilmiş. Araçlar için düşünülen her şey yayalar için de düşünülmüş. Ancak araçlar yollarına güvenli ve seri bir biçimde devam ederken yayalar ise birden bire yolun ortasına kalakalıyorlar. Nasıl mı? Yaya yolu bitiyor da ondan. İnanamadınız değimli? Evet, evet yanlış duymadınız yay yolu yolu ortasında bitiyor. İlk gördüğümde ben de sizin gibi inanamamıştım. Böyle bir şeyin yalnızca Karadeniz bölgesinde olabileceğini sanırdım. Galiba küçük bir yanlışlık olduğunu düşündüm ve kavşağı şöyle bir dolandım ki  ne göreyim o kavşaktaki tüm yaya geçitleri yol ortasında yeşil adada bitiyor.  Fazla da yadırgamadım. Çünkü bu ülkede bizler aracımıza gösterdiğimiz titizliği sağlığımıza göstermiyoruz. Aynı önceliği yine araçlara tanımışız. Baksanız güzelim İstanbul' da araçlarımızı rahat sürelim diye üçüncü köprüyü yapıyoruz. İnsanlarımızın istek ve taleplerini yine ikinci atıyoruz. Herhalde 10 yıl sonra dördüncü köprüyü tartışmaya başlarız gibime geliyor. Gelişmiş ülkelerde ise durum böylesi durumlarda öncelik hep insanda olmuş araçlar ikinci planda kalmıştır. Pek çok yabancı şehir görme ve gözlemleme olanağım oldu. Sonuçta bizim tek eksiğimizin plansız şehirleşme olduğu kanaatine vardım. Bizim çalışmalarımız hep kısa vadeli hedefler ve çözümlerine  yönelik olmuştur. Hiçbir zaman uzun vadeli planlar yapıp bunları aşama aşama gerçekleştirememişizdir.